Sağlık sektöründe faaliyet gösteren işletmeler için önemli bir düzenleme olan "Sağlık Hizmetlerinde Tanıtım ve Bilgilendirme Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik," Türkiye'de Resmi Gazete'de 29 Temmuz 2023 tarihinde yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. 32263 sayılı resmi gazetede yayınlanan bu yönetmelik, sağlık hizmetlerinde tanıtım ve bilgilendirme faaliyetlerine yönelik temel ilke ve ölçütleri belirlemeyi, denetimi sağlamayı ve ihlal durumunda uygulanacak yaptırımları düzenlemeyi amaçlamaktadır.
İz Medya olarak sağlık sektörüne yönelik hizmet veren özel işletmeler için bu yönetmeliğin önemini ve getirdiği değişiklikleri inceledik. Sağlık işletmelerin reklam, tanıtım ve bilgilendirme faaliyetlerine yönelik sınırlamalar ve yeni düzenlemelerin yer aldığı ilgili kısmı da yazımızın alt kısmına ekledik.
I. 32263 sayılı resmi gazetede yayınlanan Yönetmeliğin Kapsamı:
Yönetmelik, özel sağlık kurum ve kuruluşları, sağlık mesleği mensupları ve uluslararası sağlık turizmi aracı kuruluşlarını kapsamaktadır. Aynı zamanda sağlık hizmet sunumu alanında yetkisi, izni veya ruhsatı olmayan kişi, kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan yayınlar da bu yönetmelik kapsamında denetlenecek ve ihlal durumunda ilgili yaptırımlar uygulanabilecektir.
II. Sağlık Alanında Reklam Yasağı ve Bilgilendirme Sınırları:
Yönetmelik, sağlık hizmetlerinde açık veya örtülü olarak reklam yapılmasını kesin bir şekilde yasaklamıştır. Tanıtım ve bilgilendirmede ise bazı temel ilkelere uyulması gerekmektedir. Bu ilkelere göre; yanıltıcı bilgilere yer verilmemeli, deontoloji ve etik kurallara uyulmalı, talep yaratılmamalı ve hastaların belli bir sağlık kuruluşuna yönlendirilmesi önlenmelidir. Tanıtım ve bilgilendirme sınırları da Yönetmelikte belirlenmiş olup, sağlık tesisleri ve sağlık meslek mensupları için ne tür bilgilerin paylaşılabileceği açıkça belirtilmiştir.
III. Sağlık Sektöründeki Tanıtım ve Bilgilendirmelerde Görsel Kullanımı:
Yönetmelik, tanıtım ve bilgilendirme faaliyetlerinde görsel kullanımını da düzenlemiştir. Bu çerçevede;
- Tedavinin etkilerini kıyaslayıcı ve talep oluşturan nitelikte öncesi ve/veya sonrası görsellerin kullanımı yasaklanmıştır.
- Hasta görsellerinin kullanılabilmesi için hasta tarafından onam alınması gerekmektedir.
- Hasta görselleri her zaman kullanılamayabilir ve hastanın rızasıyla paylaşılan görsellerde gerçeklik ve doğruluk esas alınmalıdır.
- Görsel içeriklere hasta yorumu veya teşekkür anlamı taşıyan ifadeler eklenmemelidir.
- Ameliyat ve tıbbi girişim anlarındaki görseller paylaşılmamalıdır.
- Görsellerin sponsorlu veya ücretli şekilde kullanımı yasaktır.
- Diğer meslektaşlar veya sağlık kuruluşları üzerinde üstünlük veya mükemmellik izlenimi veren görseller paylaşılmamalıdır.
IV. Denetim ve Yaptırım:
Yönetmelik, denetim mekanizmalarını kurarak sağlık hizmetlerinde tanıtım ve bilgilendirme faaliyetlerini denetlemeyi hedeflemektedir. İl düzeyinde Bilgilendirme ve Tanıtım Faaliyetleri İl Değerlendirme Komisyonu, aykırılığı tespit edilen yayınları inceleyecek ve karara bağlayacaktır. İhlal durumunda Reklam Kurulu, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu ve ilgili meslek odalarına başvurulacak ve gerekli yaptırımlar uygulanacaktır.
V. Uygulanma Zamanı:
Yönetmelik, Resmi Gazete'de yayınlandığı tarihte yürürlüğe girmiştir. Bütün sağlık kuruluşları ve uluslararası sağlık turizmi aracı kuruluşları derhal yayınlarını bu yönetmelik kapsamında gözden geçirmeli ve uygun hale getirmelidir.
Sonuç:
Sağlık Hizmetlerinde Tanıtım ve Bilgilendirme Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik, sağlık sektöründeki işletmelerin tanıtım ve bilgilendirme faaliyetlerini düzenlemekte ve denetlemektedir.
İz Medya olarak siz değerli müşterilerimize bu yeni düzenlemeye uyum sağlamada destek vermeye hazırız. Sağlık sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin, sosyal medya yönetimi ve dijital reklam hizmetlerini bu yönetmelik çerçevesinde yürütmeleri, tıbbi etik ve deontoloji kurallarına uygun bir şekilde içerik oluşturmaları önemlidir. İşbirliğimizde, sağlık işletmelerinin tanıtım ve bilgilendirme faaliyetlerinin yasalara uygun, etik ve güvenilir bir şekilde gerçekleştirilmesine özen göstereceğiz.
SAĞLIK HİZMETLERİNDE TANITIM VE BİLGİLENDİRME FAALİYETLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK
İKİNCİ BÖLÜM
Tanıtım ve Bilgilendirmede Temel İlkeler, Mahremiyete Saygı ve Bilgilerin Gizli Tutulması, Görsel İçeriklerin Kullanılması
Sağlık alanında tanıtım ve bilgilendirmede temel ilkeler
MADDE 5- (1) Sağlık hizmet sunumunda örtülü veya açık reklam yapılması ve yaptırılması yasaktır. Aşağıdaki ilke ve esaslara uyulması kaydıyla tanıtım ve bilgilendirme yapılabilir:
a) Tanıtım ve bilgilendirmelerde, genel ahlaka, tıbbi deontoloji ve meslek etiği kurallarına uyulması zorunludur.
b) Sağlık hizmet sunumu ile ilgili bilgilendirmeler, sadece konusunda hukuken yetkili sağlık meslek mensupları tarafından yapılabilir.
c) Sağlık tesislerinin hasta tedavi ettiği uzmanlık dallarından başka hastaları kabul ve tedavi ettiği intibaını uyandıracak şekilde halkı yanıltan, yanlış yönlendiren, kişi ve toplum sağlığını tehlikeye düşüren, talep ve haksız rekabet ortamı yaratan tanıtım ve bilgilendirme yapılamaz.
ç) Tanıtım ve bilgilendirmelerde; sağlık meslek mensubu tarafından yapılsa dahi, doğruluğu bilimsel ve klinik olarak kanıtlanmamış, yerleşik tıbbi metot haline gelmemiş, Bakanlıkça tıbbi işlem olarak tanımlanıp düzenlenmemiş tıbbi ve tedavi yöntemleri hakkında açıklamalara yer verilemez, bu yöntemlerle hastalıkların tedavi edildiği veya tedaviye yardımcı olunduğuna dair ifadeler kullanılamaz.
d) Tanıtım ve bilgilendirmeler; sağlık tesisleri için hasta kabul ve tedavi edilen uzmanlık dalları, adres ve iletişim bilgileri ile hizmet verilen sağlık alanıyla ilgili sağlığı koruyucu ve geliştirici nitelikteki bilgiler, hekim ve diş hekimleri için ise 1219 sayılı Kanun ile belirlenen ana dal ve yan dal uzmanlıkları, akademik unvan, muayene gün ve saatleri, hasta kabul ettiği zaman ve mahal bilgisi ve hizmet verilen sağlık alanıyla ilgili sağlığı koruyucu ve geliştirici nitelikteki bilgiler ile sınırlıdır.
e) Tanıtım ve bilgilendirmelerde; 1219 sayılı Kanunda yer alan ana dal ve yan dal uzmanlığı dışında uzmanlık unvanı yazılamaz ve kullanılamaz.
f) Hastaların sağlık hizmetine yönelik teşekkür ilanında bulunduğuna dair izlenim oluşturacak faaliyetlerde bulunulamaz.
g) Tanıtım ve bilgilendirmeler, hastayı sağlık meslek mensubuna veya sağlık kuruluşuna doğrudan veya dolaylı biçimde yönlendirecek içerikte olamaz.
ğ) Tıbbi yardım hizmetleri, genel sağlık kontrolü (check-up), sağlık taraması, danışmanlık, bilgilendirme gibi sebeplerle aracı kuruluş, yayın ve iletişim kanalları vasıtasıyla belirli bir sağlık meslek mensubuna ve sağlık kuruluşuna yönlendirme yapılamaz.
h) Bilimsel terimler, araştırma sonuçları veya bilimsel yayınlardan yapılan alıntı ve istatistiki veriler gerçekte olduklarından farklı sonuçlar doğuracak biçimde sunulamaz.
ı) Sağlık hizmetine konu olan mal veya hizmetin diğerlerinden farklı ya da daha üstün olduğu algısı oluşturacak biçimde insanların güvenini kötüye kullanan ya da bilgi eksikliğini istismar eden tanıtım ve bilgilendirme yapılamaz.
i) İnternet sitelerindeki bilgilendirmenin son güncelleme tarihi ile internet sitesi editörüne ulaşılabilecek iletişim bilgileri açıkça belirtilir.
j) İnternet arama motorlarına sağlık tesisleri ve hekimler tarafından kayıt yaptırılabilir. Ancak, kullanılacak anahtar kelimeler ve arama motorlarında çıkan sonuç sayfasında yer alan tüm bilgiler bu Yönetmelikteki ilkelere aykırı olamaz.
k) Kişilerin bilgi ve rızaları olmaksızın kişisel telefonları aranamaz, mektup, kısa ileti, elektronik posta ve sosyal paylaşım araçları vasıtasıyla ileti gönderilerek reklam ve tanıtım yapılamaz.
l) Sağlık hizmetleri; özendirme, çekiliş ve hediye gibi pazarlama amaçlı sunulamaz ve bu amaca yönelik reklam, tanıtım ve bilgilendirme yapılamaz.
(2) Sosyal paylaşım ve internet sitelerinde yapılan tanıtım ve bilgilendirmelerde bu Yönetmelikte öngörülen ilkelere uyulması zorunludur. Bu ilkelere aykırı olarak tanıtım ve bilgilendirme faaliyetlerinde bulunanlar ile paylaşanlar aynı derecede sorumludur.
(3) Sağlık hizmetlerine yönelik olarak yürütülecek sosyal sorumluluk projeleri ve kampanyalar kapsamında yapılacak tanıtım ve bilgilendirme faaliyetleri öncesinde Bakanlıktan izin alınması zorunludur. Tanıtım ve bilgilendirmeler; sosyal sorumluluk projesinin kapsamı, süresi ve sadece projeden faydalanacak kişi veya kuruluşlar ile sınırlıdır.
(4) Uluslararası sağlık turizmi kapsamındaki tanıtım ve bilgilendirme faaliyetleri 13/7/2017 tarihli ve 30123 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Uluslararası Sağlık Turizmi ve Turistin Sağlığı Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olarak yürütülür.
(5) Bilimsel, istatistiki ve haber niteliğindeki bilgi dağıtımı halleri ayrık olmak üzere, organ ve doku alınması ve verilmesine ilişkin her türlü reklam, tanıtım ve benzeri etkinlikler yasaktır.
Mahremiyete saygı ve bilgilerin gizli tutulması
MADDE 6- (1) Tanıtım ve bilgilendirme faaliyetlerinde, hasta hakları ihlâlleri ile bunlara bağlı ortaya çıkan sorunların önlenmesi ve gerektiğinde hukukî korunma yollarının fiilen kullanılabilmesi için 1/8/1998 tarihli ve 23420 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hasta Hakları Yönetmeliği hükümlerine uyulması zorunludur.
(2) Tanıtım ve bilgilendirme faaliyetleri 24/3/2016 tarihli ve 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanununa ve 21/6/2019 tarihli ve 30808 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kişisel Sağlık Verileri Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun şekilde yürütülür.
Tanıtım ve bilgilendirmelerde görsel içerik kullanımı
MADDE 7- (1) Sağlık meslek mensupları ve sağlık tesislerinin, sundukları sağlık hizmetleri ile ilgili yapacakları tanıtım ve bilgilendirmelerinde; tedavinin etkilerini kıyaslayıcı ve talep oluşturan nitelikte öncesi ve/veya sonrası görsellerin bulunması yasaktır. Aşağıdaki ilke ve esaslara uyulması şartıyla görsel içerik kullanılabilir:
a) Paylaşılacak görsel içeriklerde; genel ahlak kurallarına aykırı, kamu sağlığı ile esenliğine tehdit oluşturan, kişi hak ve hürriyetlerini zedeleyen, hastanın özel ya da sosyal yaşamını istismar edici, toplumu endişeye sevk edici veya yanıltıcı biçimde görüntü ve ifadelere yer verilemez.
b) Hastaya ait görsel içeriklerin kullanılabilmesi için hastanın kendisinin, küçük veya mahcur ise veli veya vasisinin açık rızasının alınması ve Hasta Hakları Yönetmeliğine uyulması şarttır. Açık rıza alınırken EK-1 de yer alan Görsel İçerik Kaydetme ve İşleme Onam Formu kullanılır.
c) Hasta, paylaşılacak görsel içeriği önceden görme hakkına sahiptir. Görsel paylaşım izni, hastanın kendisinin, küçük veya mahcur ise veli veya vasisinin isteği üzerine herhangi bir usul ve şarta bağlanmaksızın her zaman geri çekilebilir. Hastanın geri çekme talebini sağlık tesisi veya ilgili sağlık meslek mensubu derhal işleme almak ve sonuçlandırmakla yükümlüdür.
ç) Görüntü paylaşım izni vermeyen hastalara, tanı ve tedavi uygulamalarında ve alınacak bedellerde herhangi bir değişiklik olmayacağı bilgi ve güvencesinin verilmesi zorunludur.
d) Görsel içeriklerinin kullanılabilmesi için alınan izin karşılığında hastaya herhangi bir ödeme ya da indirim yapılamaz, hediye verilemez.
e) Tanıtım ve bilgilendirmede kullanılacak video ve fotoğraflara ait ortamların, kullanılan tekniklerin gerçeğine aykırı olmaması, yanıltıcı makyaj olmaksızın görüntülenmesi zorunludur. Görsel içerikler üzerinde sonradan teknolojik değişiklik veya düzeltme uygulanamaz. Görsel içeriklerde işlem tarihi ve görselin görüntülendiği tarihin belirtilmesi zorunludur.
f) Başka mecralarda yapılmış olsa dahi görsel içeriklere ilişkin yapılan hasta yorumları veya teşekkür ilanı anlamına gelecek ifadeler paylaşılamaz. Görsel içeriklere ait paylaşımların tamamen yoruma kapatılması zorunludur.
g) Ameliyat veya tıbbi girişim esnasında ve ameliyathanede hasta görüntüsü paylaşılamaz.
ğ) Genel ahlak kurallarına aykırılık teşkil edecek şekilde vücudun mahrem bölgelerine ait görsel içerikler paylaşılamaz.
h) Görsel içerikli paylaşımlar, sağlık tesisi veya ilgili sağlık meslek mensubunun kendisi tarafından yapılmak zorundadır. Bu paylaşımların başkaları tarafından yapılmış olması ilgili sağlık tesisi veya sağlık meslek mensubunun sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
ı) Paylaşılan görsel içerikler; yazılı, görsel basın, sosyal medya platformları, internet siteleri gibi mecralarda sponsorlu olarak ya da ücret verilerek yayınlatılamaz.
i) Sağlık meslek mensubu veya sağlık kuruluşunun, diğer sağlık meslek mensuplarından veya sağlık kuruluşlarından daha üstün veya daha iyi olduğu izlenimini vermeye yönelik olarak bölge, mekân, tıbbi cihaz, donanım, araç, gereç veya personel yahut benzeri herhangi bir unsur ile ilgili görsel paylaşılamaz.
